Τι προκαλεί ο ιός HPV: Διάφορες μορφές καρκίνου7,10
Η λοίμωξη από τον ιό HPV μπορεί να προκαλέσει, εκτός από καρκίνο τραχήλου της μήτρας, και άλλες μορφές καρκίνου7,10.
Η λοίμωξη από τον HPV εκτιμάται ότι προκαλεί έως περίπου το 5% όλων των περιπτώσεων καρκίνου παγκοσμίως2.
~690,000 νέες περιπτώσεις HPV σχετιζόμενων καρκίνων, διαγιγνώσκονται σε άνδρες και γυναίκες παγκοσμίως το χρόνο17.
Επίπτωση των HPV σχετιζόμενων Καρκίνων και ασθενειών1,17,12,16,18
Λεπτομέρειες Πίνακα
Άντρες: Αναπνευστική Θηλωμάτωση 18.500, Καρκίνος Στοματοφάρυγγα 41.500, Καρκίνος του πέους 18.000, Καρκίνος του Πρωκτού 9.900.
Γυναίκες: Αναπνευστική Θηλωμάτωση 9.200, Καρκίνος Στοματοφάρυγγα 11.100, Καρκίνος Τραχήλου της μήτρας 570.000, Καρκίνος του κόλπου & του αιδοίου 25.000, Δυσπλασίες τραχήλου της μήτρας Εκατομμύρια Καρκίνος του Πρωκτού 19.000.
αΟι αριθμοί της Αναπνευστικής Θηλωμάτωσης αντικατοπτρίζουν τόσο την εμφάνιση σε νεαρή όσο και στην ενήλικο ζωή, μόνο σε πιο ανεπτυγμένες περιοχές του κόσμου.
Οι εκτιμήσεις είναι πιθανώς χαμηλότερες από την πραγματική επιβάρυνση και οι προκαρκινικές βλάβες του αιδoίου, του κόλπου, του πρωκτού και του πέους δεν περιλαμβάνονται λόγω διαφορών και δυσκολιών στα συστήματα προσυμπτωματικού ελέγχου, διάγνωσης και αναφοράς σε όλο τον κόσμο.
Ο ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων (HPV) προκαλεί μια από τις πλέον διαδεδομένες ιογενείς λοιμώξεις διεθνώς. Αποτελεί σημαντικό αιτιολογικό παράγοντα για μια σειρά καρκίνων, όπως του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, του κόλπου, του αιδoίου, του στοματοφάρυγγα, του πέους και του πρωκτού καθώς και των γεννητικών κονδυλωμάτων7,10.
Καρκίνος Τραχήλου της Μήτρας
Ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελεί τον συχνότερο καρκίνο που προκαλεί ο ιός HPV17. Είναι ένας αργά εξελισσόμενος καρκίνος, καθώς για να εκδηλωθεί, θα πρέπει η HPV λοίμωξη να επιμείνει για αρκετά χρόνια4. Ο ετήσιος αριθμός νέων περιστατικών που υπολογίστηκαν από τον ΠΟΥ σε παγκόσμια κλίμακα το 2020 (GLOBOCAN, 2020) ήταν 604.127, ενώ με βάση τις ίδιες πηγές, η ετήσια επίπτωση στην Ελλάδα ήταν 697 νέα περιστατικά / έτος5,6. Τα στοιχεία του ΠΟΥ (GLOBOCAN, 2020) για την Ελλάδα και την Ευρώπη έδειξαν ότι ο καρκίνος του τραχήλου της μήτρας αποτελούσε τον 3o πιο συχνό καρκίνο σε γυναίκες ηλικίας 15-44 ετών5.
Καρκίνος Αιδοίου και Κόλπου
Εκτός από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, ο HPV μπορεί να προκαλέσει και άλλους γυναικολογικούς καρκίνους, όπως καρκίνο του αιδοίου και καρκίνο του κολπου2. Σύμφωνα με τα στοιχεία του GLOBOCAN 2020 η εκτιμώμενη επίπτωση, HPV σχετιζόμενων και μη καρκίνων αιδοίου και κόλπου παγκοσμίως υπολογίζεται στα 63.148 νέα περιστατικά (αιδοίο: 45.240 / κόλπος: 17.908)11. Από τον συνολικό αριθμό καρκίνων αιδοίου και κόλπου ο HPV συσχετίζεται με το 70% και το 75% των περιστατικών αντίστοιχα8.
Πιο συχνά εντοπίζονται οι HPV τύποι 16 και 18 και αντιστοιχούν στο 73% των HPV σχετιζόμενων καρκίνων του αιδοίου και 64% των HPV σχετιζόμενων καρκίνων του κόλπου. Οι 5 επιπλέον υψηλού κινδύνου τύποι, που στοχεύει το 9δύναμο εμβόλιο (31,33,45,52 & 58), ενοχοποιούνται για το 14% των HPV σχετιζόμενων περιστατικών στο αιδοίο και με το 20% των καρκίνων του κόλπου1.
Καρκίνος Πρωκτού
Η συντριπτική πλειοψηφία των καρκίνων του πρωκτού (περίπου 87%), οφείλεται στον HPV9. Στους τύπους 16 & 18 αποδίδεται κατά προσέγγιση το 84% των HPV σχετιζόμενων περιστατικών και στους τύπους που στοχεύει το 9δύναμο εμβόλιο το 90-95%1. Ο ετήσιος αριθμός νέων περιστατικών καρκίνου του πρωκτού στην Ευρώπη, που οφείλονται στα στελέχη που στοχεύει το 9δύναμο εμβόλιο, υπολογίζεται στα 6.137 άτομα και αφορά τόσο τις γυναίκες (3.834 νέα περιστατικά) όσο και τους άνδρες (2.303 νέα περιστατικά)9. Υψηλού κίνδυνου ομάδες είναι οι MSM (Men Having Sex with Men) και τα HIV θετικά άτομα7.
Καρκίνος Κεφαλής και Τραχήλου
Στην Ελλάδα ο αριθμός νέων περιστατικών καρκίνων στοματικής κοιλότητας το έτος 2020 (GLOBOCAN 2020) υπολογίστηκε στα 603 περιστατικά5. Ιογενείς λοιμώξεις (π.χ. HPV, Epstein bar κ.α.), κάπνισμα, αλκοόλ, υπεριώδης ακτινοβολία, ουσίες και περιβαλλοντικοί παράγοντες (π.χ. φορμαλδεΰδη, σκόνη από ξύλο, νίκελ, ασβέστης και άλλα χημικά) αποτελούν τους σημαντικότερους παράγοντες κινδύνου13. Ο HPV εκτιμάται ότι ευθύνεται για το ~25% των καρκίνων του στοματοφάρυγγα κυρίως στην Ευρώπη και στην Αμερική στα δύο φύλα (Δημοσίευση μελέτης 2019)1. Οι HPV σχετιζόμενοι καρκίνοι κεφαλής – τραχήλου αναγνωρίζονται, εδώ και περίπου δεκαπέντε χρόνια, ως ξεχωριστή παθοφυσιολογική οντότητα με μοριακές και επιδημιολογικές διαφορές, καθώς επίσης και με καλύτερη πρόγνωση από τους HPV αρνητικούς καρκίνους. Η επιδημιολογία τους παρουσιάζει διαρκή αύξηση τις τελευταίες δεκαετίες, κυρίως στις ανεπτυγμένες χώρες του δυτικού κόσμου14. Η νόσος αφορά και τα δύο φύλα με τους άνδρες να παρουσιάζουν κατά προσέγγιση 4 φορές μεγαλύτερη επίπτωση14.
Καρκίνος Πέους
Ο καρκίνος του πέους είναι μία σχετικά σπάνια νόσος στις ανεπτυγμένες χώρες και συναντάται συχνότερα στις αναπτυσσόμενες15. Η επίπτωση για το 2020 στην Ευρώπη εκτιμάται κατά προσέγγιση στα 6.762 νέα περιστατικά (GLOBOCAN 2020)6. Στον HPV αποδίδεται το 33% περίπου των περιστατικών, με βάση την υπάρχουσα βιβλιογραφία, με τους τύπους 16 & 18 να είναι κυρίως υπεύθυνοι1. Οι τύποι 16 και 18 συνδέονται με το ~77% των HPV σχετιζόμενων περιστατικών1.
Πηγές
- de Sanjosé S, et al. Burden of Human Papillomavirus (HPV) Related Cancers Attributable to HPVs 6/11/16/18/31/33/45/52 and 58. JNCI Cancer Spectr. 2019;2(4):pky045.↵↵
- WHO, Human papillomavirus and cancer: https://www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/human-papilloma-virus-and-cancer. Last accessed on 11/2023.↵
- CDC, HPV Vaccine Information for Clinicians: https://www.cdc.gov/vaccines/vpd/hpv/hcp/index.html#:~:text=CDC%20recommends%20HPV%20vaccination%20for,vaccinated%20when%20they%20were%20younger. Last accessed on 11/2023.↵
- CDC, Human Papillomavirus (HPV) Genital HPV Infection, Fact Sheet: https://www.cdc.gov/sti/about/about-genital-hpv-infection.html Last accessed on 12/2023. ↵
- GLOBOCAN 2020 Greece Fact Sheets by Population https://gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/300-greece-fact-sheets.pdf. Last accessed on 11/2023.↵
- Global Cancer Statistics 2020_GLOBOCAN Estimates of Incidence and Mortality Worldwide for 36 cancers in 185 countries https://acsjournals.onlinelibrary.wiley.com/doi/epdf/10.3322/caac.21660. Last accessed on 11/2023.↵
- CDC, Cancers Caused by HPV: https://www.cdc.gov/hpv/about/cancers-caused-by-hpv.html?CDC_AAref_Val=https://www.cdc.gov/hpv/parents/cancer.html. Last accessed 11/2023.↵
- CDC, HPV and Cancer_https://www.cdc.gov/cancer/hpv/cases.html?CDC_AAref_Val=https://www.cdc.gov/cancer/hpv/statistics/cases.htm. Last Accessed on 11/2023.↵
- Hartwig S, et al. Estimation of the overall burden of cancers, precancerous lesions, and genital warts attributable to 9-valent HPV vaccine types in women and men in Europe. Infect Agent Cancer. 2017 Apr 11;12:19.↵
- Σύσταση της Εθνικής Επιτροπής Εμβολιασμών για τον εμβολιασμό́ αγοριών και κοριτσιών έναντι του ιού́ των ανθρωπίνων θηλωμάτων 2022. https://www.moh.gov.gr/articles/health/dieythynsh-dhmosias-ygieinhs/emboliasmoi/ethniko-programma-emboliasmwn-epe-paidiwn-kai-efhbwn/10314-systash-ths-ethnikhs-epitrophs-emboliasmwn-gia-ton-emboliasmo-agoriwn-kai-koritsiwn-enanti-toy-ioy-twn-anthrwpinwn-thhlwmatwn. Last accessed on 11/2023.↵
- Globocan 2020_World_Factsheets by population gco.iarc.fr/today/data/factsheets/populations/900-world-fact-sheets.pdf. Last accessed on 11/2023.↵
- Bruni L, et al. ICO/IARC Information Centre on HPV and Cancer (HPV Information Centre). Human Papillomavirus and Related Diseases in the World. Summary Report March 2023: XWX.pdf (hpvcentre.net). Last Accessed on 11/2023.↵
- CDC _ Head and Neck Cancers _ https://www.cdc.gov/head-neck-cancer/about/?CDC_AAref_Val=https://www.cdc.gov/cancer/headneck/. Last accessed on 11/2023.↵
- Sabatini, M.E. Chiocca, S. Human papillomavirus as a driver of head and neck cancers. Br J Cancer 122, 306–314 (2020).↵
- American Cancer Society, Key statistics for Penile Cancer: https://www.cancer.org/cancer/types/penile-cancer/about/key-statistics.html. Last accessed on 11/2023.↵
- Derkay CS et al. Recurrent respiratory papillomatosis: update 2018.Curr Opin Otolaryngol Head Neck Surg. 2018 Dec;26(6):421–425.↵
- De Martel C, et al. Global burden of cancer attributable to infections in 2018: a worldwide incidence analysis. Lancet Glob Health. 2020 Feb;8(2):e180–e190↵
- IARC, International Agency for Research on Cancer: Cancers Attributable to Infections: https://gco.iarc.who.int/causes/infections/home. Last accessed 11/2023. ↵